Diweddariad dwyieithog: Cymraeg yn gyntaf, Saesneg isod.

Bilingual newsletter: Welsh first, English below.

Prynhawn da a chroeso i rifyn arall Newyddion Natur Ceredigion.

Fis Tachwedd diwethaf, dyfynnwyd y Tywysog Charles, fel yr oedd ar y pryd, yn y Washington Post fel un a ddywedodd wrth arweinwyr y byd, yn uwchgynhadledd hinsawdd y Cenhedloedd Unedig yn Glasgow,

“Ar ôl biliynau o flynyddoedd o esblygiad, Natur yw ein hathro gorau. Yn hyn o beth, bydd adfer cyfalaf naturiol, cyflymu atebion sy’n seiliedig ar natur a throsoli’r bio-economi gylchol yn hanfodol i’n hymdrechion.”

Dyfalodd y newyddiadurwyr William Booth a Karla Adam y byddai’n dod yn ‘eco-frenin’ cyntaf yr 21ain ganrif. Nawr, nid fi yw'r mwyaf selog o frenhinwyr, ond gweld y trefniant hardd o flodau roedd Ei Uchelder Brenhinol y Brenin Siarl III wedi'i osod ar arch ei Fam ddydd Llun - gan gynnwys dail derw o goeden a welodd oresgyniad Prydain gan y Normaniaid - a sylwi ar y cerdyn cysegru, pry copyn bach gwyrdd, a roddodd obaith i mi am ddyfodol gwyrddach, mwy bioamrywiol.

Diweddariad Partneriaeth Natur Leol

Aethom ymlaen â chyfarfod Partneriaeth Natur Leol yn ystod y cyfnod o alaru, er nad oedd sawl aelod o’r grŵp llywio yn gallu ymuno â ni. Serch hynny, roedd presenoldeb eithaf da yn y cyfarfod ac fe wnaethom symud ymlaen i amlinellu ein Cylch Gorchwyl. Mae gwirfoddolwyr sy'n cymryd nodiadau yn gweithio'n garedig ar lunio adroddiad o'r cyfarfod a fydd yn cael ei ddosbarthu gyda rhifyn yn y dyfodol o Newyddion Natur Ceredigion.

Yn y cyfamser, wrth i ni baratoi ar gyfer Cynhadledd Bioamrywiaeth y Cenhedloedd Unedig UN Biodiversity Conference (COP 15) (unep.org)7-19 Rhagfyr, rydym wedi penderfynu gwneud ein cyfarfod chwarterol nesaf o Bartneriaeth Natur Leol Ceredigion yn un rhithwir ar ddydd Gwener 13 Ionawr 2023. Arbedwch y dyddiad.

Afonydd

Tra ein bod ni’n meddwl yn fyd-eang, mae’r pedwerydd dydd Sul ym mis Medi bob blwyddyn (25 Medi eleni) yn Ddiwrnod Afonydd y Byd ac mae miliynau o bobl mewn mwy na 100 o wledydd yn cymryd rhan. Felly beth am ddilyn y ddolen a chael eich ysbrydoli? World Rivers Day

Neu os oes gennych chi fwy o ddiddordeb mewn actio’n lleol, efallai yr hoffech chi fynychu am 7yh nos Iau 29 Medi pan fydd grŵp Cyfeillion y Teifi yn cwrdd yn Neuadd y Cwrwgl yn Llechryd: Save the Teifi

Os oes gennych ddiddordeb mewn cynefinoedd dŵr croyw yn gyffredinol, cadwch lygad am newyddion gan Grŵp Afonydd Ceredigion sy’n dod i’r amlwg – rhwydwaith o unigolion, grwpiau a sefydliadau sy’n ceisio cydlynu camau adfer natur ar draws holl ddalgylchoedd y sir. Os hoffech gael eich ychwanegu at y rhestr bostio, rhowch wybod i ni.

Bydd eu prosiect cydweithredol cyntaf ar y Rheidol (gadewch i ni ddymuno pob lwc iddynt gyda’u cais am arian Cymunedau Gwydn).

Yn anffodus, bu’n rhaid canslo’r casglu sbwriel ar y Rheidol y soniwyd amdano yn rhifyn diwethaf Newyddion Natur, ond y gobaith yw y bydd hyn yn cael ei ail-drefnu i gyd-fynd ag Wythnos Fawr Werdd Fawr ym mis Mehefin 2023.

Ar y thema ehangach o byllau, llynnoedd, ffynhonnau a nentydd – y bwriad yw cymryd hyn fel testun ein cyfarfod Gwanwyn PNL.  Manylion i'w cadarnhau, ond yn debygol o fod ym mis Mawrth. Os hoffech gynnig sgwrs neu awgrymu unrhyw un y dylid eu gwahodd i siarad neu gymryd rhan, rhowch wybod i ni drwy e-bostio bioamrywiaeth@ceredigion.gov.uk

Mae’r Ŵyl Mynd a Thyfu yn ei thro yn rhan o’r Wythnos Fawr Werdd eleni. Dyma ddetholiad o ddigwyddiadau eraill sy’n cael eu cynnal o amgylch Ceredigion fel rhan o’r ymgyrch hon:

Gweithgareddau bywyd gwyllt a lles cymunedol

Eto yn Neuadd y Cwrwgl, Llechryd am 10yb -12 canol dydd ar ddydd Sadwrn 1af Hydref, mae Cerddwyr Cymru yn eich gwahodd i’w helpu i wneud bomiau hadau blodau gwyllt i wneud eich cymuned yn fwy cyfeillgar i bryfed. Gweler y daflen atodedig am fanylion llawn neu cysylltwch ag Emily.Powell@Ramblers.org.uk

Mae’r Cerddwyr hefyd yn cyfarfod yn Llanybydder ar gyfer diwrnodau gwirfoddoli gan ddechrau yng Nghapel Aberduar. Bydd y sesiwn nesaf rhwng 10yb a 2yh ddydd Iau 22 Medi. Eto, am fanylion llawn gweler y daflen amgaeedig neu cysylltwch ag Emily.Powell@Ramblers.org.uk

Ffair Ewch a Thyfu

11yb-3yh dydd Sadwrn Medi 24ain ym Maes Gwenfrewi, Gardd Ffordd y Gogledd, Aberystwyth gyda Tir Coed, gyda chefnogaeth Cyngor Tref Aberystwyth. Mae'r gweithgareddau'n cynnwys gwasgu afalau, teithiau gardd, beic smwddi ac adrodd straeon gyda Peter Stevenson. Ymhlith y stondinau mae cynnyrch lleol, bwyd fegan ac organig, mêl a llawer mwy. Gweler y daflen atodedig am fanylion.

Mae’r ffair yn rhan o Ŵyl Ewch a Thyfu ehangach o ddigwyddiadau sydd i gyd yn rhad ac am ddim, ond mae angen archebu rhai ohonynt. Mae’r rhain yn cynnwys: Dydd Sul 25ain: yoga ifanc yn y parc

Dydd Llun 26ain: Creu Lle i Fywyd Gwyllt (rhan un) - hyfforddiant i oedolion di-waith - i archebu e-bostiwch antir@tircoed.org.uk

Dydd Mercher 28ain: Gwneud Lle i Fywyd Gwyllt (rhan dau) neu Prynhawn Agored Gardd Penglais

Dydd Iau 29ain: Cinio Talu Wrth Deimlo yn St Pauls ac yna Diwrnod Agored Rhandiroedd WW2 a Thaith ym Mhenglais

Dydd Gwener 30ain: Ymweliad gardd Dan yr Onnen, darperir cludiant am ddim o Faes Gwenfrewi, rhaid archebu lle drwy td@gardenorganic.org.uk

Am fanylion llawn ewch i Gwyl Ewch I Dyfu! Aberystwyth - Tir Coed

Mae’r Ŵyl Mynd a Thyfu yn ei thro yn rhan o’r Wythnos Fawr Werdd eleni. Great Big Green Week  Dyma ddetholiad o ddigwyddiadau eraill sy’n cael eu cynnal o amgylch Ceredigion fel rhan o’r ymgyrch hon:

Castell Newydd Emlyn 1st ever Repair Cafe for Newcastle Emlyn

Machynlleth Save the Children at Machynlleth - Great Big Green Week

Machynlleth Gorwelion/Shared Horizons - Great Big Green Week

Cei Newydd Beach Clean and Plastic Free Picnic - Great Big Green Week

Cei Newydd Living Seas Youth Forum Taster Session

Cei Newydd Climate Café CBMWC - Great Big Green Week

Gweithgareddau benodol i fywyd gwyllt

Dyma ddolen i’r cylchlythyrau cyfun ar gyfer grwpiau Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Ceredigion ac Aberteifi/Aberteifi, yn llawn adroddiadau diddorol a gweithgareddau cyffrous: Ceredegion_Local_Wildlife_Trust_Groups_Newsletter_September_2022.pdf (mcusercontent.com)

Ymweliad Fferm

Mae GWCT yn trefnu digwyddiad ar gyfer SMS Bro Cors Caron ddydd Gwener 23 Medi rhwng 1:30yh a 4:30yh ar Fferm Cruglas. Bydd y digwyddiad yn gyfle i arddangos y prosiect, gyda thaith o gwmpas Cruglas ac yna taith drôn o amgylch tirwedd y prosiect. Bydd trafodaeth banel hefyd gyda James Owen o Lywodraeth Cymru, Nick Fenwick o UAC, Chris Thomas o CNC ac Owen Williams o GWCT. Gweler y poster atodedig am ragor o wybodaeth.

Trafodaeth ar-lein

Ar yr 2il o Hydref am 7yh, fe’ch gwahoddir i ddigwyddiad ar-lein o’r enw ‘Tir Byw’. Mae’r sgwrs hon yn rhan o gyfres Bwyd a Ffermio Just Stop Oil lle maen nhw’n ymchwilio i’n perthynas â’n hamgylchedd a’r hyn rydyn ni’n ei fwyta. Bydd panel o arbenigwyr yn trafod eu prosiectau ysbrydoledig sy'n ail-werthuso dulliau traddodiadol a diwydiannol o weithio ar y tir. Bydd y siaradwyr yn edrych ar sut y gall cysylltu â’n hamgylchedd a’i warchod helpu i fynd i’r afael â chwalfa hinsawdd a gwella ein lles. Ymhlith y siaradwyr mae Marina O’Connell Cyfarwyddwr The Apricot Centre, y Pensaer Duncan Baker Brown, Ffermio Di-Stoc ac Ail-wylltio Cardiau Gwyllt. Living Land - Sustainable Projects for Healthy Ecosystems (actionnetwork.org)

Ymgynghori

Fel y corff cynghori cenedlaethol ar gyfer ansawdd dylunio yn yr amgylchedd adeiledig a naturiol, mae Comisiwn Dylunio Cymru wedi’i gomisiynu gan Lywodraeth Cymru i ddiweddaru Dylunio Ffermydd Gwynt yng Nghymru gyda chanllawiau newydd ar gyfer datblygu ynni gwynt a solar ar raddfa fawr ar y tir. prosiectau ynni. Cafodd y canllawiau gwreiddiol, a gyhoeddwyd yn 2004, eu diweddaru yn 2014 ac maent yn cael eu hadolygu eto i adlewyrchu newidiadau mewn polisi cenedlaethol ac i gynnwys cynhyrchu solar. Bydd y canllawiau newydd yn ymateb i ofynion Cymru’r Dyfodol: Y Cynllun Cenedlaethol 2040, yn benodol polisïau 17 ac 18 y cynllun. Mae Cymru’r Dyfodol: Cynllun Cenedlaethol 2040 yn adlewyrchu uchelgais Llywodraeth Cymru i gynhyrchu ynni carbon isel o ffynonellau adnewyddadwy. Mae'n bwysig bod y canllawiau sydd ynghlwm wrth y cynllun yn wybodus. Mae Comisiwn Dylunio Cymru yn gwahodd cyrff statudol a phroffesiynol, partïon â diddordeb ac aelodau’r cyhoedd i ymateb i ymgynghoriad a gyhoeddir ar eu wefan ac ar ffrwd cyfryngau cymdeithasol trwy Twitter @designcfw. Gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth a chael gwybod sut i ymateb gan ddefnyddio'r holiadur pdf rhyngweithiol, trwy'r ddolen. Darllenwch ef yn ofalus am fanylion ar sut i gyflwyno eich ymateb erbyn y dyddiad cau, sef 7fed Hydref 2022. Os oes gennych unrhyw gwestiynau neu angen cymorth i gwblhau'r holiadur, anfonwch e-bost at connect@dcfw.org

Cynhadledd Partneriaeth Bioamrywiaeth Cymru 2022

Yr Argyfwng Bioamrywiaeth Byd-eang: camau gweithredu ac atebion o Gymru

3ydd-7fed Hydref ar-lein

Mae croeso i unrhyw un sydd â diddordeb mewn bioamrywiaeth ac ecosystemau ddod i drafod, rhannu syniadau, dysgu a chydweithio ar gyflawni’r Cynllun Gweithredu Adfer Natur yng Nghymru. Bydd chwaraewyr allweddol o’r sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol yn bresennol, ac mae’n bleser gan Gynhadledd PBC groesawu’r Gweinidog dros Newid Hinsawdd, Julie James (MS). Mae croeso i gynadleddwyr fynychu’r gynhadledd bob dydd, neu am ddiwrnodau neu sesiynau o’u dewis.

Rhaglen i gynnwys:

• Canlyniadau ac argymhellion o Ddarparu dyfnion Bioamrywiaeth Llywodraeth Cymru

• Sesiynau cydweithredol – beth mae COP15 yn ei olygu i Gymru a negeseuon allweddol i Montreal

• Diweddariadau a mentrau i hyrwyddo bioamrywiaeth a chydnerthedd ecosystemau yng Nghymru

• Sgyrsiau llawn gwybodaeth gydag ystod o siaradwyr

• Sesiynau rhyngweithiol, gweithdai, a mwy

• Rhwydweithio, cydweithio a rhannu arfer gorau

Wales Biodiversity Partnership - Conference (biodiversitywales.org.uk)

Gobeithio eich bod wedi mwynhau darllen y cylchlythyr hwn. Rwy’n sicr yn ei chael hi’n galonogol gweld cymaint o weithgareddau gwych sy’n ymwneud â natur yn digwydd ledled y sir. Cofiwch gadw'ch newyddion yn llifo i mewn. Y dyddiad cau ar gyfer cyflwyniadau ar gyfer rhifyn nesaf Newyddion Natur Ceredigion fydd dydd Llun 10fed Hydref.

Cyhydnos yr Hydref Hapus

Rachel

*****************

Good afternoon and welcome to another edition of Newyddion Natur Ceredigion Nature News,

Last November, Prince Charles, as he was then, was quoted in the Washington Post as having said to world leaders, at the U.N. climate summit in Glasgow,

“After billions of years of evolution, Nature is our best teacher. In this regard, restoring natural capital, accelerating nature-based solutions and leveraging the circular bio-economy will be vital to our efforts.” 

Journalists William Booth and Karla Adam speculated that he would become the 21^st century’s first ‘eco-king’.  Now, I’m not the most ardent of royalists, but seeing the beautiful arrangement of flowers HRH King Charles III had placed on his Mother’s coffin on Monday - including oak leaves from a tree that witnessed the Norman invasion of Britain - and noticing on the dedication card a tiny green spider, gave me hope of a greener, more biodiverse future.

Local Nature Partnership update

We did go ahead with a Local Nature Partnership meeting during the period of mourning, although several members of the steering group were unable to join us.  The meeting was nevertheless quite well attended, and we made headway with outlining our Terms of Reference.  Volunteer note-takers are kindly working on pulling together a report of the meeting which will be circulated with a future edition of Newyddion Natur Ceredigion.

Meanwhile, as we prepare for the forthcoming UN Biodiversity Conference (COP 15) (unep.org) 7^th–19^th December, we have decided to make our next quarterly meeting of Ceredigion Local Nature Partnership a virtual one on Friday 13^th January 2023.  Save the date.

Rivers

While we’re thinking globally, the fourth Sunday in September each year (25^th September this year) is World Rivers Day and millions of people in more than 100 countries participate.  So why not follow the link and get inspired?  Or if you’re more interested in acting locally, you might want to attend at 7pm on Thursday 29^th September when Friends of the Teifi group meet at Coracle Hall in Llechryd:  Save the Teifi

If you’re interested in freshwater habitats generally, stay tuned for news from the emerging Ceredigion Rivers Group – a network of individuals, groups and organisations seeking to coordinate nature recovery actions across all the county’s catchments.  If you’d like to be added to the mailing list, please let us know.

Their first collaborative project will be on the Rheidol (let’s wish them luck with their bid for Resilient Communities funding).  Unfortunately, the litter pick on the Rheidol which was mentioned in the last edition Newyddion Natur has had to be cancelled, but it is hoped that this will be re-arranged to coincide with Great Big Green Week in June 2023. 

On the wider theme of ponds, lakes, springs and streams – the plan is to take this as the subject of our LNP Spring meeting (pardon the pun).  Details to be confirmed, but likely to be in March.  If you would like to offer a talk or suggest anyone who should be invited to speak or take part, please let us know by emailing biodiversity@ceredigion.gov.uk

Community wildlife and wellbeing activities

Again, in Coracle Hall, Llechryd at 10am -12 noon on Saturday 1^st October, the Ramblers Cymru invite you to help them make wildflower seed bombs to make your community more insect friendly.  Please see the attached flyer for full details or contact Emily.Powell@Ramblers.org.uk

The Ramblers also meet in Llanybydder for volunteer days starting at Capel Aberduar.  The next session will be 10am-2pm on Thursday 22^nd September.  Again, for full details please see the attached flyer or contact Emily.Powell@Ramblers.org.uk

Go and Grow Fair

11am-3pm on Saturday 24^th September in Maes Gwenfrewi, North Road Garden, Aberystwyth with Tir Coed, supported by Aberystwyth Town Council.  Activities include apple pressing, garden tours, smoothie bike and storytelling with Peter Stevenson.  Stalls include local produce, vegan and organic food, honey and much more.  Please see attached flyer for details.

The fair is part of a wider Go and Grow Festival of events which are all free, but some require booking.  These include:

Sunday 25th: young yoga in the park

Monday 26th: Making Space for Wildlife (part one) - training for unemployed adults – to book please email antir@tircoed.org.uk

Wednesday 28^th: Making Space for Wildlife (part two) or Penglais Garden Open Afternoon

Thursday 29^th: Pay as you Feel Lunch at St Pauls followed by WW2 Allotment Open Day and Tour at Penglais

Friday 30^th: Dan yr Onnen garden visit, free transport provided from Maes Gwenfrewi, booking essential via td@gardenorganic.org.uk

For full details please visit Go and Grow! Festival Aberystwyth - Tir Coed

The Go and Grow Festival is in turn part of this year’s Great Big Green Week.  Here’s a selection of other events going on around Ceredigion as part of this campaign:

New Castle Emlyn 1st ever Repair Cafe for Newcastle Emlyn

Machynlleth Save the Children at Machynlleth - Great Big Green Week

Machynlleth Gorwelion/Shared Horizons - Great Big Green Week

Newquay Beach Clean and Plastic Free Picnic - Great Big Green Week

Newquay Living Seas Youth Forum Taster Session

Newquay Climate Café CBMWC - Great Big Green Week

Wildlife-specific Activities

Here is a link to the combined newsletters for North Ceredigion and Cardigan/Aberteifi Wildlife Trust groups, full of interesting reports and exciting activities: Ceredegion_Local_Wildlife_Trust_Groups_Newsletter_September_2022.pdf (mcusercontent.com)

Farm Visit

GWCT are organising an event for the Bro Cors Caron SMS on Friday 23rd September from 1:30pm to 4:30pm at Cruglas Farm. The event is going to be a showcase of the project, with a tour of Cruglas and then a drone tour of the project landscape. There will also be a panel discussion with James Owen from Welsh Government, Nick Fenwick from FUW, Chris Thomas from NRW and Owen Williams of GWCT. See the attached poster for more info.

Online discussion

On the 2nd of October at 7pm, you are invited to an online event called ‘Living Land’. This talk is part of Just Stop Oil’s Food and Farming series in which they investigate our relationship to our environment and what we eat.  A panel of experts will discuss their inspirational projects which re-evaluate traditional and industrial methods of land-working. The speakers will look at how connecting with and protecting our environment can help tackle climate breakdown and better our wellbeing. Speakers include Marina O’Connell Director of The Apricot Centre, Architect Duncan Baker Brown, Stock-free Farming and Wild Card Rewilding.  Living Land - Sustainable Projects for Healthy Ecosystems (actionnetwork.org)

Consultation

As the national advisory body for design quality in the built and natural environment, the Design Commission for Wales has been commissioned by the Welsh Government to update Designing Wind Farms in Wales with new guidance for the development of large scale, on-shore wind and solar energy projects. The original guidance, published in 2004, was updated in 2014 and is being revised again to reflect changes in national policy and to include solar generation. The new guidance will respond to the requirements of Future Wales: The National Plan 2040, specifically policies 17 and 18 of the plan. Future Wales: The National Plan 2040 reflects the Welsh Government’s ambition for low carbon energy generation from renewable sources. It is important that the guidance attached to the plan is well informed. The Design Commission for Wales invite statutory and professional bodies, interested parties and members of the public to respond to a consultation the published on their website and on social media feed via Twitter @designcfw.  You can find more information and find out how to respond using the interactive pdf questionnaire, via the link.  Please read it carefully for details of how to submit your response by the deadline of 7th October 2022. If you have any questions or need help to complete the questionnaire, please email connect@dcfw.org

Wales Biodiversity Partnership conference 2022

The Global Biodiversity Emergency: actions and solutions from Wales

3^rd-7^th October online

Anyone with an interest in biodiversity and ecosystems is welcome to attend to discuss, share ideas, learn and collaborate on delivering the Nature Recovery Action Plan in Wales. Key players from the public, private and voluntary sectors will be in attendance, and the WBP Conference is delighted to welcome the Minister for Climate Change Julie James (MS). Delegates are welcome to attend the conference every day, or for days or sessions of their choice.

Programme to include:

• Outcomes and recommendations from the Welsh Government’s Biodiversity Deep Dive
• Collaborative sessions - what COP15 means for Wales and key messages for Montreal
• Updates and initiatives to promote biodiversity and ecosystem resilience in Wales
• Informative plenary talks with a range of speakers
• Interactive sessions, workshops, and more
• Networking, collaboration and sharing of best practice

Wales Biodiversity Partnership - Conference (biodiversitywales.org.uk)

I hope you’ve enjoyed reading this newsletter.  I certainly find it encouraging to see so much wonderful nature-related activity going on across the county.  Please keep your news flowing in.  The closing date for submissions for the next edition of Newyddion Natur Ceredigion Nature News will be Monday 10^th October. 

Happy Autumn Equinox

Rachel Auckland BA (hons) MA                         

(hi / she)   

Cydlynnydd / Coordinator

Partneriaeth Natur Lleol Ceredigion / Ceredigion Local Nature Partnership

Cyngor Sir Ceredigion County Council

Neuadd Cyngor Ceredigion

Penmorfa

Aberaeron

SA46 0PA

Rhif ffôn / Phone number 01545 572282

Rhif ffôn symudol / Mobile Number 07971 951609

Cyfeiriad e-bost / E-mail address

rachel.auckland@ceredigion.gov.uk / biodiversity@ceredigion.gov.uk

www.ceredigion.gov.uk

Fy oriau gwaith arferol yw 10yb-4.30yh ddydd Llun i ddydd Iau /

My usual hours of work are 10am-4.30pm Monday to Thursday

Byddem wrth ein boddau o glywed gennych yn Gymraeg neu’n Saesneg. Ymatebwn bob amser yn eich dewis iaith a chewch yr un gwasanaeth gennym ni waeth a ydych yn cysylltu yn Gymraeg neu’n Saesneg.
We’d love to hear from you in Welsh or English. We’ll always respond to you in your preferred language and you’ll get the same service from us whether you contact us in Welsh or English.

Llofnod-e-bost-Eisteddfod-2022-e-mail-signature.png (2050×780) (ceredigion.gov.uk)