Cylchlythr dwyieithog: Cymraeg cyntaf, Saesneg wedyn.

Bilingual newsletter: Welsh above, English below.

Noswaith dda a chroeso i Newyddion Natur Ceredigion Nature News!

Yn y rhifyn hwn mae gennym grynodeb o ddigwyddiadau pell ac agos, diweddariadau ariannu, adroddiadau a chyhoeddiadau. Ond yn gyntaf, sylwch y bydd cyfarfod nesaf Partneriaeth Natur Leol Ceredigion yn cael ei gynnal ddydd Gwener 16eg Medi ym Mhafiliwn y Bont yn y bore a Choed y Bont ym Mhontrhydfendigaid. Thema’r chwarter hwn fydd Coed / Gwrychoedd / Coetiroedd / Coedwigoedd. Mae gennym ni amrywiaeth wych o siaradwyr a gweithdai wedi’u trefnu’n barod, ond os oes yna bwnc yr hoffech chi ei weld yn cael ei gynnwys, rhowch wybod i ni. Rhaglen lawn i ddilyn. Cadwch y Dyddiad.

Mwynhewch ddarllen. Mwynheuoch yr Haf. 

Y dyddiad cau ar gyfer y rhifyn nesaf yw 30 Awst.

DIGWYDDIADAU

Dathlwch Garddio

Mae Tir Coed yn cynnal Ewch i Dyfu Gŵyl o arddio gyda gweithdai, teithiau garddio, sesiynau coginio, lles a llawer mwy. Bydd Ewch i Dyfu yn cael ei gynnal mewn dau leoliad dros y mis nesaf:

22ain-26ain Awst Hyb Penparcau

24ain-30ain Medi Maes Gwenfrewi, Heol y Gogledd

Mae pob digwyddiad am ddim ac yn gyfeillgar i deuluoedd. Am fwy o wybodaeth gweler y posteri atodedig ac ewch i Gwyl Ewch I Dyfu! Aberystwyth - Tir Coed

Casglu sbwriel UNSAIN a glanhau'r traeth

Mae Cangen Unsain Ceredigion wedi cytuno i arwain cymuned i godi sbwriel a glanhau’r traeth, gan ddechrau o faes parcio Pen Morfa, Aberaeron am 5yh ddydd Mawrth 30 Awst. Cefnogir y digwyddiad hwn gan Cadwch Gymru'n Daclus a fydd yn darparu'r holl offer sydd ei angen arnom. Mae’n agored i bawb, a gobeithiwn yn arbennig y bydd staff Cyngor Sir Ceredigion a’u ffrindiau a’u teuluoedd yn ystyried ymuno â ni. Dewch mewn esgidiau call. Bydd yn ein helpu i gael syniad o rifau, felly os oes gennych ddiddordeb mewn cymryd rhan, e-bostiwch bioamrywiaeth@ceredigion.gov.uk

Rydym yn gobeithio cysylltu’r digwyddiad hwn â’r Great British Beach Clean ond os hoffech drefnu eich glanhau traeth eich hun, dilynwch y ddolen am gefnogaeth. Neu os hoffech drefnu eich sesiwn codi sbwriel eich hun yn eich cymuned a bod angen benthyg menig, casglwyr, cylchoedd bagiau, tabardau hi viz ac ati, rhowch wybod i ni ac fe wnawn ni eich rhoi mewn cysylltiad â swyddog lleol Cadwch Gymru,n Taclus.

Bwlch Nant yr Arian

Gweithgareddau Ceidwaid Iau, 9.30am-11am

Awst 10fed - Dyraniad pelenni tylluanod. Cael golwg i weld beth mae'r tylluanod wedi bod yn ei fwyta.

Awst 17eg - Bywyd pwll a chwilod. Dal ac adnabod y chwilod sy'n byw yn ein llyn.

Awst 24ain - Gweithgareddau synhwyraidd. Defnyddio synhwyrau gwahanol i gwblhau'r gweithgareddau.

Gweithgareddau i bawb

Awst 25ain - Noson Ystlumod gyda grŵp Ystlumod Gogledd Ceredigion. Sgwrs am ystlumod a thaith gerdded o amgylch y ganolfan yn gwrando arnynt drwy'r cyfarwyddwr ystlumod. Cychwyn am 7.45pm

Am fwy o fanylion neu i archebu, ewch i Bwlch Nant Yr Arian neu dudalen Facebook Coed y Brenin. Mae archebu lle yn hanfodol ar gyfer yr holl weithgareddau.

Noson Ystlumod Rhyngwladol

27ain -28ain Aust.  I gofrestru eich digwyddiad, cliciwch International Bat Night | UNEP/EUROBATS

Haf o Hwyl

Mae'r Bartneriaeth Awyr Agored yn falch o gyhoeddi rhaglen lawn o weithgareddau Haf o Hwyl ar gyfer Canolbarth Cymru i rai dan 25 oed. Gweler posteri ynghlwm sy'n manylu ar y rhaglen lawn o weithgareddau. Yna gallwch ddod o hyd i ragor o fanylion (amseriadau, ac ati) ac archebu eich lleoedd trwy ddilyn y ddolen Eventbrite here. Mae lleoedd yn rhad ac am ddim fel y’u hariennir gan gynllun Haf o Hwyl Llywodraeth Cymru. Sylwch fod yn rhaid archebu pob lle ymlaen llaw a bod archebu yn cau 4 diwrnod cyn pob gweithgaredd. (Mae rhai gweithgareddau wedi digwydd yn barod ond mae rhai sesiynau ar gael o hyd ym mis Awst yn Llechryd, Llan-gors a Llanarth.) Mae croeso i chi gylchredeg gyda'r grwpiau y teimlwch fyddai'n elwa fwyaf o'r cyfleoedd hyn, gan fod yn siŵr eich bod yn cynnwys y ddolen archebu. Mae lleoedd yn gyfyngedig. Atodir hefyd y rhaglen antur gynhwysol (penodol i anabledd) sy'n cynnig gweithgareddau sydd wedi'u haddasu i ddarparu ar gyfer unigolion ag ystod o broblemau symudedd, cyflyrau iechyd cronig, ADY a chyflyrau niwroamrywiaeth. Oherwydd natur yr awyr agored, bydd rhai gweithgareddau yn fwy addas ar gyfer rhai unigolion nag eraill a pho fwyaf o wybodaeth sydd gennym ymlaen llaw, y mwyaf parod y gall y darparwyr fod, felly mae croeso i chi gysylltu os hoffech drafod unrhyw rai o y gweithgareddau. Ar gyfer siaradwyr Cymraeg, mae'r rhaglen yn rhestru'r sesiynau sy'n cael eu cynnal gan hyfforddwr sy'n siarad Cymraeg. Nid yw’r sesiynau hyn yn cael eu cynnal yn gyfan gwbl drwy gyfrwng y Gymraeg gan fod croeso i bawb fynychu, fodd bynnag, lle bo’n bosibl, gofynnir i ddarparwyr gynnig sesiynau gan ddefnyddio eu tîm staff sy’n siarad Cymraeg fel bod darpariaeth ddwyieithog yn bosibl.

CYFRYNGAU AC YMGYRCHOEDD

‘Rhowch eich troed i lawr gwnewch eich marc’

Mae Cerddwyr Cymru yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddarparu mwy o gyllid i wella mynediad i’n rhwydwaith llwybrau. Mae llwybrau troed yn galluogi cymunedau i gael mynediad i fyd natur ond mae Cerddwyr yn pryderu ein bod yn colli mynediad i’n llwybrau oherwydd ôl-groniadau o ran cynnal a chadw, rhwystrau anghyfreithlon, ac oedi cyfreithiol - ledled Cymru, mae degau o filoedd o broblemau llwybrau yn aros i gael eu gweithredu, ac mae’r niferoedd yn cynyddu o hyd. Gellir dod o hyd i'w haddewid ar-lein yma www.ramblers.org.uk/EinLlwybrauEinDyfodol

Teledu

Mae Partneriaeth Natur Leol Ceredigion yn gweithio gyda chartrefi gofal o amgylch y sir i greu Lleoedd Lleol ar gyfer Natur er budd bywyd gwyllt, trigolion, staff ac ymwelwyr. Ymhlith y safleoedd mae cartref gofal y Gymdeithas Tai Methodistaidd yn Hafan y Waun, sydd eisoes wedi gwneud gwelliannau mawr i fioamrywiaeth a hygyrchedd eu gerddi gyda chymorth Cadwch Gymru’n Daclus, Tir Coed a llawer o rai eraill. Nos Sul y 18fed o Fedi bydd Prosiect Pum Mil: Hafan y Waun yn darlledu ar S4C. Er nad yw'r amser wedi'i gadarnhau eto, rydym yn rhagweld y bydd yn cael ei ddangos gyda'r nos tua 8pm neu 9pm.

CYLLID

Plannu gwrychoedd

Mae'r Tree Council yn cynnig grantiau bach i'r rhai sy'n dymuno plannu gwrychoedd y gaeaf hwn.

The Tree Council announces funding for community hedge planting | Hedgelink

Dolydd Gwair

Gwahoddir tirfeddianwyr sydd â glaswelltiroedd cyfoethog eu rhywogaethau gyda rhywogaethau fel Pengaled, pysen-y-ceirw, meillion coch a gweirgloddiau i gymryd rhan mewn cynllun peilot, Cynllun Taliadau Amaethyddol yn seiliedig ar ganlyniadau dros y pum mlynedd nesaf. Bydd Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru yn gweithio gyda chi, y tirfeddiannwr, i asesu bioamrywiaeth eich dôl ar hyn o bryd a’ch helpu i ddewis camau rheoli i wella bioamrywiaeth, a byddwch yn derbyn taliad blynyddol am hyn. Byddwch yn dysgu sut i fonitro'r canlyniadau a chewch eich cefnogi ym mhob agwedd ar y cynllun. Mae glaswelltiroedd lled-naturiol yn cynnal amrywiaeth eang o flodau gwyllt, peillwyr a rhywogaethau eraill, ond mae mwy na 90% o’r rhain wedi’u colli dros y 50 mlynedd diwethaf. Nod y prosiect peilot hwn gan Lywodraeth Cymru, sy’n cael ei redeg mewn partneriaeth ag ADAS a’r Ymddiriedolaeth Natur, yw cynorthwyo i wrthdroi’r golled honno, helpu byd natur i adfer a datgelu gwerth y dolydd hardd hyn i Gymru. Am ragor o wybodaeth, ac i weld a ydych yn gymwys, cysylltwch â Josie j.bridges@welshwildlife.org

Lleoedd Lleol ar gyfer Natur

Eisiau creu gardd gymunedol yn eich ardal leol? Gwnewch gais am becyn gardd heddiw.  Ers 2020, mae Cadwch Gymru’n Daclus wedi creu, adfer a gwella mwy nag 800 o fannau gwyrdd ledled y wlad – a nawr maen nhw’n ôl gyda mwy o becynnau garddio am ddim i’w rhoi i gymunedau!  Helpwch i drawsnewid eich ardal leol a gyda lle i natur ffynnu.  Mae pob pecyn rhad ac am ddim yn cynnwys planhigion, offer a deunyddiau brodorol i wneud eich gardd yn brydferth. Bydd Cadwch Gymru'n Daclus yn delio â'r holl archebion a danfoniadau, a bydd ein swyddogion prosiect yn dod i roi cymorth ar lawr gwlad i'ch helpu i greu eich gofod natur newydd.  Mae ein pecynnau eleni yn perthyn i dri chategori:

• Pecynnau dechreuol Rhowch hwb i fyd natur gydag un o’r prosiectau garddio bach.
• Pecynnau datblygu Gwnewch wahaniaeth ar raddfa fwy gyda thyfu bwyd neu ardd bywyd gwyllt.
• Pecyn Perllan Gymunedol Creu perllan gymunedol fach ar dir sy’n ‘berchnogaeth ddielw’

Mae gwneud cais yn hynod o syml - ewch i wefan Cadwch Gymru'n Daclus, dewiswch eich pecyn a llenwch y ffurflen gais ar-lein.

ADRODDIADAU A CHYHOEDDIADAU

Bomiau Hadau

Cynhaliodd y Cerddwyr weithdy gwneud bomiau hadau i blant yn Hyb Penparcau ddydd Mercher fel rhan o'u prosiect Llwybrau at Les. Gweler y llun atodedig i gael syniad o'r hwyl a gafwyd! Ac yn olaf…

Llongyfarchiadau Coed y Bont!

Mae coetir cymunedol Coed y Bont Pontrhydfendigaid, un o’r aelodau a sefydlodd Partneriaeth Natur Leol Ceredigion, yn dymuno rhannu newyddion gwych: Dywed y Cadeirydd Chris Harris wrthym, “Mae Cadwch Gymru’n Daclus newydd ddadorchuddio enillwyr Gwobr y Faner Werdd ar gyfer 2022-23 – y nod rhyngwladol parc neu fan gwyrdd o safon. Rydym wrth ein bodd ein bod wedi ennill Gwobr Gymunedol y Faner Werdd unwaith eto i gydnabod y safonau rhagorol yng Nghoed y Bont. Dros y blynyddoedd mae Coed y Bont wedi dod yn gaffaeliad mawr i’r pentref a’r gymuned leol, ond mae ei lwyddiant i raddau helaeth oherwydd gwaith caled ac ymroddiad ein gwirfoddolwyr ynghyd â chefnogaeth hael pobl yn y gymuned leol, yn ogystal â y cymorth a roddir gan Cyfoeth Naturiol Cymru. Mae’r llun isod yn dangos rhai o’n gwirfoddolwyr ar ôl eu sesiwn waith ym mis Mehefin eleni.”

*************************

Good evening and welcome to Newyddion Natur Ceredigion Nature News!

In this edition we have a round up of events near and far, funding updates, reports and announcements.

But first, please note that the next meeting of Ceredigion Local Nature Partnership will take place on Friday 16^th September in Pafiliwn y Bont in the morning and Coed y Bont in Pontrhydfendigaid. The theme this quarter will be Trees / Hedges / Woodlands / Forest.  We have a great range of speakers and workshops lined already, but if there’s a topic you’d like to see included, please let us know.  Full programme to follow. Save the Date.

Happy reading.   Happy Summer. 

The deadline for the next edition is 30^th August.

EVENTS

Celebrate Gardening

Tir Coed are holding Go & Grow! Festival of gardening  with workshops, garden tours, cookery sesisons, wellbeing and much more. Go & Grow will take place at two locations over the coming month:

22^nd-26^th August Penparcau Hub

24^th-30^th September Maes Gwenfrewi, North Road

All events are free and family friendly. For more information please see the attached posters and visit Go and Grow! Festival Aberystwyth - Tir Coed

UNISON litter pick and beach clean

Ceredigion’s Unison Branch Executive Committee have agreed to lead a community a litter pick and beach clean, starting from the car park at Pen Morfa, Aberaeron at 5pm on Tuesday 30^th August.  This event is supported by Keep Wales Tidy who will provide all the kit we need.  It’s open to everyone, and we especially hope that Ceredigion County Council staff and their friends and families will consider joining us.  Please come in sensible footwear. It will help us to have an idea of numbers, so if you’re interested in taking part, please email biodiversity@ceredigion.gov.uk

We are hoping to connect this event with the Great British Beach Clean but if you’d like to organise your own beach clean, follow the link for support.  Or if you’d like to organise your own litter pick in your community and need to borrow gloves, pickers, bag hoops, hi viz tabards etc, please let us know and we’ll put you in touch with the local officer for Keep Wales Tidy.

Bwlch Nant yr Arian

Junior Rangers Activities, 9.30am-11am

August 10^th - Owl pellet dissection. Having a look to see what the owls have been eating.

August 17^th - Pondlife and bugs. Catching and identifying the bugs that live in our lake.

August 24^th - Sensory activities. Using different senses to complete the activities.

Activities for all

August 25^th - Bat evening with North Ceredigion Bat group. A talk on bats and a walk around the centre listening to them through the bat director. Starts at 7.45pm

For more details or to book, please visit the Bwlch Nant Yr Arian or the Coed y Brenin Facebook page.  Booking is essential for all the activities.  

International Bat Night

27^th-28^th August.  To register your event, please click International Bat Night | UNEP/EUROBATS

The Outdoor Partnership are pleased to announce the full Summer of Fun activity programme for Mid Wales for under 25s. Please find posters attached which detail the full programme of activities. You can then find more details (timings, etc.) and book your places by following the Eventbrite link here.  Places are completely free as funded by the Welsh Government’s Summer of Fun scheme. Please note that all places must be pre-booked and that booking closes 4 days before each activity.  (Some activities have happened already but there are still some sessions available in August in Llechryd, Llangorse and Llanarth.)  Feel free to circulate with the groups you feel would benefit the most from these opportunities, being sure to include the booking link. Spaces are limited. Also attached is the inclusive adventure programme (disability specific) which offers activities which have been adapted to cater for individuals with a range of mobility issues, chronic health conditions, ALN and neurodiversity conditions. Due to the nature of the outdoors, some activities will be more suitable for certain individuals than others and the more information we have beforehand the better prepared the providers can be, so please feel free to get in touch if you would like to discuss any of the activities.  For Welsh-speakers, the programme lists the sessions which are being run by a Welsh-speaking instructor. These sessions are not being run exclusively through the medium of Welsh as everyone is welcome to attend, however, wherever possible, providers are asked to offer sessions using their Welsh-speaking staff team so that bilingual delivery is possible.

MEDIA AND CAMPAIGNS

‘Put your foot down make your mark’

The Ramblers Cymru are calling on the Welsh Government provide more funding to improve access to our path network. Footpaths enable communities to access nature but Ramblers are concerned that we are losing access to our paths because of backlogs in maintenance, unlawful obstructions, and legal delays - across Wales, there are tens of thousands of path problems awaiting action, and the numbers keep growing.  Their online pledge can be found  here: www.ramblers.org.uk/OurPathsOurFuture

Television

Ceredigion Local Nature Partnership are working with care homes around the county to create Local Places for Nature to benefit wildlife, residents, staff and visitors.  Sites include the Methodist Housing Association’s care home at Hafan y Waun, who have already made great improvements to biodiversity and accessibility of their gardens with help from Keep Wales Tidy, Tir Coed and many others.  On Sunday the 18^th September Prosiect Pum Mil: Hafan y Waun will broadcast on S4C. Although the time has not yet been confirmed, we anticipate that it will be shown in the evening at around 8pm or 9pm.

FUNDING

Hedge planting

The Tree Council are offering small grants to those wishing to plant hedges this winter.

The Tree Council announces funding for community hedge planting | Hedgelink

Hay Meadows

Landowners who have species rich grasslands with species such as Knapweed, birds foot trefoil, red clover and meadow grasses are invited to take part in a pilot, results based Agricultural Payments Scheme over the next five years.  The Wildlife Trust of South and West Wales will work with you, the landowner, to assess the current biodiversity of your meadow and help you choose management actions to improve biodiversity, for which you will receive an annual payment. You will learn how to monitor the outcomes and will be supported in all aspects of the scheme.

Semi-natural grasslands support a wide range of wild flowers, pollinators and other species, but more than 90% of these have been lost over the last 50 years. This Welsh Government pilot project, run in partnership with ADAS and the Wildlife Trust, aims to assist in reversing that loss, help nature recover and reveal the value these beautiful meadows provide for Wales. For more information, and to see if you are eligible, please contact Josie j.bridges@welshwildlife.org

Local Places for Nature

Want to create a small community garden in your local area? Apply for a free garden pack today.  Since 2020, Keep Wales Tidy has created, restored and enhanced more than 800 green spaces across the country – and now they’re back with more free garden packs to give away to communities!  Help transform your local area and with a space for nature to thrive.  Each free package includes native plants, tools and materials to make your garden beautiful. Keep Wales Tidy will handle all the ordering and deliveries, and our project officers will turn up to provide support on the ground to help you create your new nature space.  Packages this year fall into three categories:

• Starter packages Give nature a boost with one of the small garden projects
• Development packages  Make a difference on a larger scale with a food growing or wildlife garden
• Community Orchard package Create a small community orchard on land that is ‘not for profit ownership’

Applying is super simple - just go to the Keep Wales Tidy website, pick your package and fill out the online application form.

REPORTS AND ANNOUNCEMENTS

Seed Bombs

The Ramblers ran a seed bomb making workshop for kids at Penparcau Hub on Wednesday as part of their Paths to Wellbeing project.  Please see the attached image to get a feel for what fun it was! 

And finally …

Congratulations Coed y Bont!

Coed y Bont community woodland Pontrhydfendigaid, one of the founding members of Ceredigion Local Nature Partnership, wish to share some splendid news: Chairman Chris Harris tells us, “Keep Wales Tidy has just unveiled this year’s Green Flag Award winners for 2022-23 – the international mark of a quality park or green space. We are absolutely delighted to have once again achieved the Green Flag Community Award in recognition of the excellent standards at Coed y Bont.  Over the years Coed y Bont has become a great asset to the local village and community, but its success is in large measure due to the hard work and dedication of our volunteers along with the generous support from people in the local community, as well as the help given by Natural Resources Wales. The pic shows some of our volunteers after their work session in June this year.”