Diweddariad dwyieithog: Cymraeg yn gyntaf, Saesneg isod.

Bilingual newsletter: Welsh first, English below.

Blwyddyn Newydd Dda! Mae 2023 yn dechrau gyda chlec am fyd bywyd gwyllt, ac felly hefyd cylchlythyr cyntaf eleni. Rydyn ni'n dechrau gyda'r newyddion byd-eang rydyn ni i gyd wedi bod yn aros amdano, o COP15. Wrth i chi sgrolio i lawr, fe welwch fod ein ffocws yn lleihau'n raddol o'r newyddion Ewropeaidd i'r DU, Cymru, yna newyddion rhanbarthol ac yn olaf newyddion lleol. Ar bob lefel fe welwch ddigwyddiadau a gweithgareddau y gallwch ymuno â nhw nawr a dros yr wythnosau a'r misoedd nesaf (heb eu trefnu yn nhrefn dyddiad). Hoffwn dynnu sylw’n arbennig at weminar y Bartneriaeth Natur Leol / WWBIC sy’n canolbwyntio ar gofnodi bywyd gwyllt yng Ngheredigion; a sesiwn hyfforddi Tyfu Ceredigion a gynhelir yn Borth yr wythnos nesaf. Nid wyf yn disgwyl i bawb ddarllen popeth yn y cylchlythyrau hyn, ond byddwn yn falch iawn pe baech yn ystyried cefnogi’r digwyddiadau lleol sydd wedi’u cynllunio i ddiwallu eich anghenion.

Newyddion Natur Ceredigion Ionawr 2023

Blwyddyn Newydd Dda!

NEWYDDION BYD-EANG

Diweddariad COP15

Dyma destun Fframwaith Bioamrywiaeth Fyd-eang Kunming-Montreal (a adwaenid gynt gan ei deitl gwaith, y Fframwaith Bioamrywiaeth Fyd-eang Ôl-2020): cop-15 Mae'n ymddangos bod pob un o'r 23 targed a allai fod yn berthnasol i Geredigion.   Bydd grŵp llywio'r Bartneriaeth Natur Leol yn trafod  y rhain yn y cyfarfod nesaf ar ddydd Gwener 13eg Ionawr 2023.  Os ydych yn dymuno dod i'r cyfarfod, neu i fwydo mewn unrhyw feddyliau ar y fframwaith newydd a sut y dylid ei gymhwyso'n lleol, anfonwch e-bost at biodiversity@ceredigion.gov.uk

NEWYDDION EWROPEAIDD

Ucheldir yr Arfordir: Treftadaeth a Thwristiaeth (CUPHAT)

Mae CUPHAT yn brosiect sy'n ceisio gweithio gyda chymunedau lleol i arddangos treftadaeth ddiwylliannol a naturiol ardaloedd ucheldirol Mynyddoedd Wicklow a Blackstairs yn Iwerddon, ynghyd â Mynyddoedd y Cambria a Bryniau'r Preseli yng Nghymru. Mae'r prosiect yn canolbwyntio ar ddatblygu mathau cynaliadwy ac adfywiol o dwristiaeth yn yr ardaloedd hyn - mewn geiriau eraill, twristiaeth sy'n eiddo i gymunedau lleol ac sydd o fudd iddynt. Mae'r prosiect yn cael ei gynnal mewn partneriaeth rhwng Coleg Prifysgol Dulyn, Prifysgol Aberystwyth ac Ymddiriedolaeth Archeolegol Dyfed. Nod y prosiect hwn yw datblygu math o dwristiaeth fydd yn cefnogi cymunedau a gwasanaethau lleol, ac un o'n prif nodau yw creu rhwydwaith twristiaeth rhwng y pedair ardal prosiect yn Iwerddon a Chymru.  Trefnir y digwyddiad rhwydweithio cyntaf ar gyfer dydd Iau, Ionawr 12fed, o 7yh i 9yh yn ‘The Dyfed Shire Horse Farm’ yn Sir Benfro, SA41 3SY.  RSVP i Susan Hillman ar suh26@aber.ac.uk os ydych chi'n bwriadu mynychu.  Gallant gynnig cawl os archebir ymlaen llaw, gydag opsiwn llysieuol ag un â chig, i gynnwys bara a chaws. Nodwch eich dewis ac unrhyw ofynion dietegol sydd gennych.  Trefnir yr ail ddigwyddiad rhwydweithio ar gyfer dydd Mawrth, Chwefror 7fed o 7yp i 9yp yng Ngwesty'r Hafod, Pontarfynach, Aberystwyth, SY23 3JL.  Trosglwyddwch y ffurflen mynegi diddordeb os ydych yn ymwybodol o unrhyw un a allai fod â diddordeb mewn ymuno â rhwydwaith CUPHAT.  Os nad ydych eisoes, mae amser o hyd i fynegi diddordeb mewn mynychu'r ymweliad dysgu ag Iwerddon, ac mae'r dyddiadau wedi'u cadarnhau o'r 3ydd - 6ed o Fawrth.

NEWYDDION Y DU

Atlas Adar y DU bellach ar gael ar-lein

Gwyliwr Siop Map (bto.org)

Gobaith ar Gyfer y Dyfodol

Mae llythyrau at Yfory yn esbonio eich gobeithion ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol os yw ein harweinwyr yn camu i'r adwy i ddiogelu'r amgylchedd - a'ch ofnau am sut allai bywyd fod os nad ydyn ni'n arafu newid hinsawdd. Gallai eich llythyr fod at eich ffrind, eich plentyn neu hyd yn oed eich hunan yn y dyfodol.  Efallai y gallai fod am eich gobeithion a'ch ofnau am fyd natur? (Mae’r wefan yn uniaith Saesneg, ond gallai eich llythyr fod yn Gymraeg neu yn eich dewis iaith.) Hafan - Llythyrau at Yfory

NEWYDDION LEDLED CYMRU

Hinsawdd Cymru

Y llynedd, arwyddodd Llafur Cymru a Phlaid Cymru Y Cytundeb Cydweithredu (llyw.cymru) i gydweithio ar amrywiaeth o faterion cymdeithasol ac amgylcheddol. Un o'r canlyniadau a gytunwyd arno oedd comisiynu cyngor annibynnol i archwilio llwybrau posibl i sero net erbyn 2035 - gobaith cyffrous. Yn fwy cyffrous fyth pan glywsom y byddai cyn-weinidog yr amgylchedd, pensaer allweddol Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol, a llysgennad Climate Cymru, Jane Davidson yn arwain y gwaith hwn, yn ôl egwyddorion Deddf Llesiant ac felly'n edrych yn benodol ar leihau allyriadau yng nghyd-destun adfer natur a thrawsnewid cyfiawn.

Mae Jane wedi clirio talp o'i chalendr ar gyfer 2023-2024, ac mae'n cymryd y gwaith hwn o ddifrif. Mae hi wedi llunio tîm anhygoel o arbenigwyr ac arweinwyr rhyngwladol sydd â hanes o weithredu atebion hinsawdd mewn nifer o sectorau allweddol. Amod ei chyfranogiad oedd ymrwymiad gan Lywodraeth Cymru a Phlaid Cymru eu bod o ddifrif ynghylch ymgymryd â rhai o'r argymhellion a allai drawsnewid y bydd y grŵp yn eu cynnig, felly mae gan y rhaglen waith hon siawns wirioneddol o rampio uchelgais.

Mae Climate Cymru wedi cael gwahoddiad i gael rôl yn y broses yma.  Yn bennaf, bydd Climate Cymru yn bont rhwng Grŵp Her Sero-Net Cymru 2035 a sefydliadau a dinasyddion pryderus o amgylch Cymru. Rydyn ni'n gobeithio'r gall Climate Cymru helpu i brofi cynigion y grŵp o fewn cyd-destun Cymreig, ac y bydd y rhai ar lawr gwlad yng Nghymru sy'n cymryd rhan weithredol mewn atebion yn cael cyfle i lunio argymhellion y grŵp. Ar adegau priodol yn y broses yn ystod 2023-2024 (sy'n debygol o fod yn chwarterol) bydd Hinsawdd Cymru yn cynnig cyfle i'r rhwydwaith gael mewnbwn drwy lunio a chyflwyno tystiolaeth ar lwybrau sero-net sectoraidd i'r grŵp.  Mae Jane yn glir y bydd y cynigion yma'n cael eu hystyried fel rhan o'r broses.

Cwrs Nabod Natur yn Eco-Lythrennedd

Dysgwch am y cysylltiadau rhwng gweithgaredd dynol a thrafferthion ecosystemau a datblygu'r wybodaeth i'ch galluogi chi a'ch sefydliad i weithredu dros adferiad natur. Mae Nabod Natur yn gwrs sy'n seiliedig ar wyddoniaeth, sy'n canolbwyntio ar weithredu er mwyn eich helpu i ddeall y berthynas rhwng pobl a systemau naturiol. Mae'n rhannu gwybodaeth, yn adeiladu dealltwriaeth ac yn darparu'r offer i ysgogi a chamau catalysis. Mae hyn ar gyfer unrhyw un sy'n poeni am yr argyfwng natur neu sydd eisiau deall mwy am ecosystemau a'r pwysau sydd arnyn nhw. Does dim angen gwybodaeth flaenorol.  Mae'n cael ei ddysgu dros ddwy sesiwn mewn un wythnos - 2 awr ar ddydd Mawrth a 2.5 awr ar ddydd Iau, yn ogystal â 1-3 awr ychwanegol ddewisol ar ddysgu hunangyfeiried.  Ardystiad ar ôl ei gwblhau.  Mae'r cwrs ar-lein, agored nesaf ar 24^ain 26^ain Ionawr.  Y pris yw £156 gan gynnwys t.a.w.(£120 ar gyfer  aelodau Cynnal Cymru).  I gofrestru, ewch i’r wefan Nabod Natur yma Mae Nabod Nature hefyd ar gael i dimau neu grwpiau a sefydliadau.

Rhwydwaith newydd - Magu Coed

Mae Rhwydwaith Magu Coed ar gyfer unrhyw un sydd â diddordeb mewn tyfu, codi, plannu, gofalu am goed brodorol yng Nghymru. Mae ganddynt restr bostio gynyddol o bron i 200 o arddwyr, coedwigwyr, elusen, busnes, swyddogion cyngor a chyhoeddus. Gyda chefnogaeth gan y Coed Cadw drwy'r  prosiect  'Communitree' maen nhw'n gallu rhoi blwyddyn o weithdai a digwyddiadau rhwydweithio rhanbarthol, a sefydlu modd i chi gadw mewn cysylltiad â'ch gilydd heb ddibynnu ar berson canolog.  Cadwch lygad ar dudalen y we Llais y Goedwig events page ar gyfer y gweithdai diweddaraf a digwyddiadau rhwydwaith rhanbarthol i bobl  sy'n ymddiddori mewn tyfu a chynnal coed cynhenid.  Hyd yn hyn, maen nhw wedi cynnal 3 gweithdy arbed hadau Coed a gweithdy iechyd Planhigion yng Ngogledd Cymru. 

Yn 2023 byddant yn cynnig cyrsiau amrywiol o gwmpas Cymru gan gynnwys gweithdy Iechyd a Bioddiogelwch Planhigion ar 27^ain mis Chwefror 10.30yb -15.30yh yn Ystâd yr Hafod, Ceredigion; a Chyfraniadau Sgiliau Meithrin Coed  ar  10^fed Ebrill a 10.30yb -15.30yh  ym Meithrinfa Goed Porffor, Ystrad Meurig. 

Bydd  digwyddiadau rhwydweithio rhanbarthol yn cael eu cynnig ym mis Mai a Mehefin - dyma'ch cyfle chi i gynnal os hoffech chi; neu os ydych yn awgrymu lleoliad neu bwnc a fyddai'n ddefnyddiol ar gyfer eich dysgu, anfonwch e-bost at cara@llaisygoedwig.org.uk

Os hoffech gymryd mwy o ran, mae cyfranogwyr lleol wedi sefydlu rhwydweithiau Whatsapp i rannu gwybodaeth a chwestiynau cyffredinol,  i gyfnewid hadau neu gwrdd yn rhanbarthol. Cliciwch y dolenni os ydych am ymuno ag unrhyw un neu'r holl grwpiau negeseuon rhanbarthol hyn

• North Wales: Magu Coed Gogleddol
• De-ddwyrain Cymru: SE 303 coed tarddiad
• De-orllewin Cymru: 303 o goed tarddiad
• Canolbarth Cymru: Magu Coed y Canolbarth

Hefyd, dewch o hyd i ganllaw cyntaf y Forest Plastics Working Group, "Reducing the Use of Plastic in Woodland Planting "

Cerddwyr Cymru – apêl ariannu ac ymgyrch

Mae llawer ohonoch wedi dechrau gweld yr heriau sy'n wynebu ein llwybrau yn ein cymuned ac yn helpu Ramblers Cymru i'w goresgyn.  Maen nhw'n gordyfu'n aml ac mae ganddynt arwyddion coll a chamfeydd wedi torri.  Yn anffodus, rydym yn amcangyfrif nad oes modd cyrraedd tua 50% o'r llwybrau ledled Cymru, sy'n ei gwneud hi'n anodd i lawer o bobl fwynhau'r awyr agored a'r buddion a ddaw yn ei sgil.  I barhau â gwaith y prosiect Llwybrau at Les, mae'r Cerddwyr angen eich cefnogaeth, felly maent wedi lansio apêl ariannu i godi arian, mae croeso i chi roi gwaed i helpu'r elusen barhau â'r gwaith hwn: www.ramblers.org.uk/saveourpaths   Ochr yn ochr â hyn, gallwch hefyd ychwanegu eich llais at eu hymgyrch mynediad #OurPathsOurFuture yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddarparu cyllid teg ar gyfer ein llwybrau yng Nghymru.  Dysgwch ragor am eu gwaith ledled Cymru trwy eu dilyn ar Facebook, Twitter ac Instagram.

Afonydd Cymru 

Dyma ddarn o  gylchlythyr Afonydd Cymru a gylchredwyd ychydig cyn y Flwyddyn Newydd.  Mae mwy o wybodaeth ar gael drwy glicio ar Afonydd Cymru | Gofalu am Afonydd Cymru

"Rydym eisoes wedi dangos y gallwn wneud hyn: Mae Draeniad Trefol Cynaliadwy eisoes yn ofynnol o dai newydd tra yn Lloegr mae'n dal i aros i gael ei weithredu. Mae gennym ofynion bioamrywiaeth i sicrhau'r gwytnwch mwyaf, nid ennill canran sefydlog mympwyol. Yn y cyfamser, mae'r Cynllun Gweithredu Gorlif Carthffosydd yn ymrwymo i ryddhau dim niweidiol yn ecolegol erbyn 2030. Yr wythnos hon, roedd newyddion gwych am y gwaharddiad plastig un-tro yng Nghymru (er bod dal angen i ni roi trefn ar weips gwlyb). "

NEWYDDION RHANBARTHOL

Cymeradwyo cynllun rhannu ffyniant canolbarth Cymru

Yn dilyn cyhoeddiad diweddar Llywodraeth y DU am Gronfa Ffyniant Gyffredin y DU (UKSPF), mae'r buddsoddiad rhanbarthol ar gyfer Canolbarth Cymru wedi cael cymeradwyaeth ffurfiol.  Mae mwy o wybodaeth ar gael ar y wefan Cyngor Sir Ceredigion

Canllaw Llesiant Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt

Yr adeg hon o'r flwyddyn gall y gwanwyn ymddangos yn bell i ffwrdd, felly hoffai Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru (sy'n cynnwys Ceredigion)  eich  gwahodd i ymuno â nhw ar daith les gaeaf gwyllt. Mae ganddyn nhw lawer o syniadau ar gyfer pethau y gallwch chi a'ch ffrindiau neu'ch teulu eu gwneud gyda'ch gilydd neu ar eich pen eich hun, pethau a fydd wir yn helpu i gael wared ar felan y gaeaf.   Mae’r canllaw ‘The Wild Handbook: Seasonal activities to help you reconnect with nature’ yn cynnwys syniadau ac awgrymiadau i'ch helpu i aros yn hapus ac yn iach yn ystod y misoedd oerach.  Byddant hefyd yn anfon ysbrydoliaeth a dolenni atoch at adnoddau i'ch helpu i gysylltu â byd natur gartref ac oddi cartref, dan do ac allan.  Cofrhestrwch gynda nhw i fynegi raffl a chael siawns ennill copi rhad ac am ddim.  Ymunwch ar daith Lles Gaeaf Gwyllt | Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru ac mae hefyd cynnig hanner pris ar aelodaeth yn agored drwy gydol Ionawr Aelodaeth | Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru

NEWYDDION LLEOL

Penodi Ymddiriedolaeth Genedlaethol

O fis Ionawr eleni, mae Claire Hannington yn ymuno â'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol fel Ceidwad Ardal ar gyfer Ceredigion.  Cyn hynny roedd Claire wedi bod yn Geidwad Ardal ar Benrhyn Gŵyr am y 25 mlynedd diwethaf ac mae'n dechrau ar her a phennod newydd yn ei gyrfa!  Rydym yn ei chroesawu i Bartneriaeth Natur Leol Ceredigion!

Cyfarfod Partneriaeth Tir Canol 10yb – 3yp 19^fed Ionawr 2023 yn y Ganolfan Dechnoleg Amgen (CAT) manylion gan sian.stacey@tircanol.wales

WWBIC: Cyflwyniad i'ch Canolfan Cofnodion Amgylcheddol Lleol

Yn y gweminar ar-lein hwn, byddwn yn eich cyflwyno i'ch Canolfan Cofnodion Amgylcheddol Lleol, pwy ydym ni a beth rydyn ni'n ei wneud, a thrafod sut y gallwn gydweithio i greu Cymru sydd wedi'i recordio'n dda. Mae Canolfan Wybodaeth Bioamrywiaeth Gorllewin Cymru (WWBIC) yn rheoli cronfa ddata rhywogaethau ar gyfer Sir Gaerfyrddin, Sir Benfro, a Cheredigion. Maen nhw'n dibynnu ar y gymuned recordio, y rhan fwyaf ohonynt yn wirfoddolwyr, i rannu eu cofnodion gyda nhw er mwyn iddynt allu adeiladu cronfa ddata o wybodaeth rhywogaethau. Mae'r gronfa ddata rhywogaethau hon yn darparu tystiolaeth hanfodol i helpu i roi bioamrywiaeth wrth wraidd penderfyniadau.  Mae Partneriaeth Natur Leol Ceredigion  yn eich gwahodd i'r Hyfforddiant Recordio Biolegol hwn a fydd yn eich helpu i fanteisio i'r eithaf ar adnoddau WWBIC, ac yn eich helpu i fod yn recordydd bywyd gwyllt gwell.   Am fanylion yr hyn y bydd y gweminar yn ei gwmpasu, gweler gwahoddiad ynghlwm.  Mae'r hyfforddiant yn RHAD ac am DDIM, dylai bara tuag awr a bydd yn cael ei gyflwyno trwy Microsoft Teams ddydd Mawrth 17eg o Ionawr am 7yh. Gallwch archebu eich lle drwy Eventbrite yma

Ymgynghoriad ar Gynllun Llesiant Lleol

Ar hyn o bryd mae Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Ceredigion yn ceisio barn y cyhoedd ynglŷn â'r Cynllun Llesiant Lleol drafft ar gyfer 2023-2028.  Mae'r Cynllun drafft yn amlinellu'r pethau y bydd BGC Ceredigion yn cydweithio arnynt dros y pum mlynedd nesaf. Mae'r Cynllun wedi ei seilio ar yr asesiad o Les Lleol 2021-2022 a edrychodd ar gyflwr llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol ledled Ceredigion.  Drwy'r ymgynghoriad hwn, mae BGC Ceredigion yn gofyn am adborth ar sut y gellir gwneud y gwahaniaeth mwyaf i lesiant chi, eich cymdogion a Cheredigion yn gyffredinol. Bydd hyn yn cynnig gwell dealltwriaeth o sut i wella lles economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol yr ardal: o dyfu busnesau newydd i warchod yr amgylchedd, ac o fynd i'r afael â thlodi ac unigrwydd i adeiladu ymdeimlad o gymuned a balchder ar draws y sir. Bydd yn gosod y sylfeini ar gyfer gweithio ar y cyd yn y dyfodol, gan oresgyn yr heriau ar y cyd a manteisio ar y cyfleoedd sydd bwysicaf i bob un ohonom.  Mae'r Cynllun Llesiant Lleol drafft a manylion pellach am sut y gallwch chi gael dweud eich dweud ar y tudalen Ymgynghori

Gall preswylwyr ymateb ar-lein neu lawrlwytho ffurflen ymateb a dychwelyd drwy e-bost neu drwy'r post i'r cyfeiriad ar ddiwedd y ffurflen. Mae copïau papur o'r Cynllun Llesiant Lleol a'r ffurflenni ymateb i'w cael hefyd ym mhob un o lyfrgelloedd Ceredigion, gan gynnwys faniau'r llyfrgell symudol.  Cysylltwch â ni os ydych angen rhagor o wybodaeth, neu gael mynediad at fformatau eraill trwy ffonio 01545 570881 neu e-bostio clic@ceredigion.gov.uk.  Mae'r ymgynghoriad ar agor tan 31 Ionawr 2023.

Adrodd am ddigwyddiadau amgylcheddol

Y gaeaf hwn mae trigolion Ceredigion yn gadael heb ddŵr y prif gyflenwad oherwydd prif gyflenwad wedi byrstio.  Hefyd, clywn am bryderon eang am ansawdd y dŵr yn ein hafonydd a'n rhedfaoedd dŵr a'r risg o lygredd o wahanol ffynonellau.  Dyma rai cysylltiadau defnyddiol ar gyfer adrodd am ddigwyddiadau amgylcheddol.

Adrodd am Fater | Dŵr Cymru Welsh Water (dwrcymru.com)

Cyfoeth Naturiol Cymru / Adroddiad am ddigwyddiad

Tyfu Ceredigion

Mae Tyfu Ceredigion yn rhwydwaith newydd o dyfwyr bwyd cymunedol gan gynnwys rhandiroedd a gerddi cymunedol. Yn ein digwyddiad lansio llwyddiannus ddydd Mercher 30 Tachwedd yn Hwb Penparcau, daeth 16 o bobl, sy'n cynrychioli cyfoeth o grwpiau tyfu cymunedol, i drafod cynlluniau ar gyfer prosiect 3 mis, gan gynnwys cyfres o ymweliadau safle a sesiynau hyfforddi rhad ac am ddim.  Bydd y sesiwn gyntaf yn Hwb Cymunedol Borth, 10yb-2yp ar ddydd Mercher 11 Ionawr. Bydd yn ymdrin â garddio therapiwtig a thaith o amgylch Gardd Gymunedol y Borth, ac yna trafodaeth am ddiogelwch safleoedd.  Mae'r sesiwn am ddim i ymuno a bydd te/coffi a chacen ar ôl cyrraedd a chinio o gawl a rôl. Rhannwch y gwahoddiad hwn yn eang ymhlith eich rhwydweithiau. Rydym yn croesawu pobl o'r gymuned leol ac ymhellach. Gallwn helpu gyda threfnu rhannu lifft ac mae cyllid tuag at gost treuliau teithio.  I archebu tocynnau, ewch i Borth Tickets

Menter gan Bartneriaeth Natur Leol Ceredigion yw Tyfu Ceredigion. Mae'r prosiect hwn yn cael ei arwain gan Ecodyfi ac fe'i cyllidir gan Grant LEADER ar raddfa Fach drwy Cynnal y Cardi.

Wel bobl, dyna ni ar gyfer y rhifyn hwn. Gobeithio eich bod chi wedi mwynhau darllen a'ch bod chi wedi dod o hyd i rywbeth ysbrydoledig neu rymusol yma. Diolch yn fawr i Gill Clark am helpu gyda'r gosodiad a chyfieithu Cymraeg. Cofiwch gadw eich newyddion yn dod i fewn a gadewch i ni wybod os oes unrhyw beth yr hoffech ei weld yn y cylchlythyrau hyn. Gobeithiaf eich gweld mewn digwyddiad (ar-lein neu wyneb yn wyneb) yn fuan. Dewch i ni gyd dynnu at ein gilydd i wneud 2023 y flwyddyn orau eto i fywyd gwyllt yng Ngheredigion!

Gyda phob dymuniad da

Rachel

**************

Newyddion Natur Ceredigion Nature News January 2023

Happy New Year!

GLOBAL NEWS

COP15 Update

Here is the text of the Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework (previously known by its working title, the Post-2020 Global Biodiversity Framework): cop-15 It appears that all 23 targets are potentially relevant to Ceredigion.  The Local Nature Partnership’s steering group will discuss these at the next meeting on Friday 13^th January 2023.  If you wish to attend the meeting, or to feed in any thoughts on the new framework and how it should be applied locally, please email biodiversity@ceredigion.gov.uk

Coastal Uplands: Heritage and Tourism (CUPHAT)

CUPHAT is a project seeking to work with local communities to showcase the cultural and natural heritage of the upland areas of the Wicklow and Blackstairs Mountains in Ireland, along with the Cambrian Mountains and Preseli Hills in Wales. The project is focused on developing sustainable and regenerative forms of tourism in these areas—in other words, tourism that is owned by and benefits local communities. The project is being carried out in a partnership between University College Dublin, Aberystwyth University and the Dyfed Archaeological Trust. The aim of this project is to develop a type of tourism that will support local communities and services, and one of our key goals is to create a tourism network between all four project areas in Ireland and Wales.  The first networking event is scheduled for Thursday, January 12th, from 7 p.m. to 9 p.m. at The Dyfed Shire Horse Farm in Pembrokeshire, SA41 3SY.  Please RSVP to Susan Hillman at suh26@aber.ac.uk if you plan to attend. They can offer cawl (broth/soup) if pre-ordered with both a non-veg and veg option to include bread and cheese. Please specify your preference and any dietary requirements you may have.  The second networking event is scheduled for Tuesday, February 7th from 7 p.m. to 9 p.m. at The Hafod Hotel, Devil's Bridge, Aberystwyth, SY23 3JL.  Please pass on the expression of interest form if you are aware of anyone who may be interested in joining the CUPHAT network.   If you haven't already, there is still time to express an interest in attending the learning visit to Ireland, the dates of which have been confirmed from the 3rd - 6th of March.

UK NEWS

UK Bird Atlas now available online

Map Store Viewer (bto.org)

Hope for the Future

Letters to Tomorrow explain your hopes for future generations if our leaders step up to protect the environment – and your fears about what life could be like if we don’t slow down climate change. Your letter could be to your friend, child or even your future self.  Perhaps it could be about your hopes and fears for nature?  (The website is in English only, but your letter could be in Welsh or the language of your choice.)  Home - Letters to Tomorrow

WALES-WIDE NEWS

Climate Cymru

Last year, Welsh Labour and Plaid Cymru signed a cooperation agreement, to work together on a range of social and environmental issues. One of the agreed outcomes was to commission independent advice to examine potential pathways to net zero by 2035 - an exciting prospect. All the more exciting when we heard that former environment minister, key architect of the Wellbeing of Future Generations Act, and Climate Cymru ambassador Jane Davidson would be leading this work, according to the principles of the Well-being Act and therefore explicitly looking at emission reduction in the context of nature restoration and a just transition.

Jane has cleared up a chunk of her calendar for 2023-2024, and is taking this work seriously. She has compiled an amazing team of international experts and leaders who have a track record of implementing climate solutions in a number of key sectors. A condition of her involvement was a commitment from Welsh Government and Plaid Cymru that they are serious about taking on some of the potentially transformative recommendations the group will propose, so this programme of work has a genuine chance of ramping up ambition. 

Climate Cymru has been invited to have a role in this process.   Predominantly, Climate Cymru will be a bridge between the Wales Net Zero 2035 Challenge Group and organisations and concerned citizens around Wales. We hope Climate Cymru can help test the group’s proposals within a Welsh context, and that those on the ground in Wales who are actively engaged in solutions will get the chance to shape the group’s recommendations. At appropriate times in the process during 2023-2024 (likely to be quarterly) Climate Cymru will offer out the opportunity for the network to have input by compiling and submitting evidence on sectoral net zero pathways to the group.  Jane is clear that these proposals will be considered as part of the process.

Nature Wise course in Eco-Literacy

Learn about the links between human activity and ecosystem disruption and develop the knowledge to enable you and your organisation to act for nature recovery. Nature Wise is a science-based, action-focused course to help you to understand the relationships between people and natural systems. It shares knowledge, builds understanding and provide the tools to motivate and catalyse action. This course is for anyone concerned about the nature crisis or who want to understand more about ecosystems and the pressures they are under. No previous knowledge is needed.  It’s taught over two sessions in one week – 2 hours on a Tuesday and 2.5 hours on a Thursday, plus an optional extra 1-3 hours on self-directed learning.  Certification on completion.  The next open, online course is on 24^th and 26^th January.  The price is £156 including vat (£120 for Cynnal Cymru members).  To register please visit Nature Wise – Cynnal Cymru – Sustain Wales  Nature Wise is also available to teams or groups and larger organisations, at discounted rates.

A new network - Magu Coed

The Magu Coed Network is for anyone interested in growing, raising, planting, looking after native trees in Wales. They have a growing mailing list of nearly 200 gardeners, foresters, charity, business, council officers, and public. With support from the Woodland Trust via the ‘Communitree’ project they can put on a year of workshops and regional networking events and set up a means for you to keep in touch with each other without relying on a central person.  Please keep an eye on the Llais y Goedwig events page for the latest workshops and regional network events for people interested in growing and maintaining native trees.  So far, they have run 3 Tree seed saving workshops and a Plant health workshop in North Wales. In 2023 they will be offering various courses around Wales including a Plant health and Biosecurity workshop on 27th February 10.30am - 3.30pm at the Hafod Estate, Ceredigion; and a Tree Nursery Skill Shares on 10th April10.30am - 3.30pm at Purple Trees Nursery, Ystrad Meurig. 

Regional networking events will be offered in May and June - this is your chance to host if you would like; or do suggest a venue or a topic which would be useful for your learning, please email cara@llaisygoedwig.org.uk

If you would like to get more involved, local participants have set up Whatsapp networks to share general information and questions, to swap seeds or meet up regionally. Please click the links if you want to join any or all of these regional messaging groups

• North Wales: Magu Coed Gogleddol
• South East Wales: SE 303 provenance trees
• South West Wales: SW 303 provenance trees
• Mid Wales: Magu Coed Mid Wales

Also please find attached the Forest Plastics Working Group first guide, "Reducing the Use of Plastic in Woodland Planting "

Ramblers Cymru – funding appeal and campaign

Many of you have started to see the challenges faced by our paths in our community and are helping Ramblers Cymru to overcome them.  They are often overgrown and have missing signs and broken stiles.  Sadly, we estimate that around 50% of the paths across Wales are inaccessible, making it difficult for many people to enjoy the outdoors and the benefits it brings.  To continue the work of the Paths to Wellbeing project, the Ramblers need your support, so they have launched a funding appeal to raise funds, please feel free to donate to help the charity continue this work: www.ramblers.org.uk/saveourpaths   Alongside this, you can also add your voice to their #OurPathsOurFuture access campaign calling on Welsh Government to provide fair funding for our paths in Wales.  Find out more about their work across Wales by following them on Facebook, Twitter and Instagram.

Afonydd Cymru 

Here is an extract from the Afonydd Cymru newsletter which was circulated just before the New Year.  You can find out more by clicking: Afonydd Cymru | Caring for Welsh Rivers

“We have already shown we can do this: Sustainable Urban Drainage is already a requirement of new houses while in England it still waits to be implemented. We have biodiversity requirements to ensure maximum resilience, not an arbitrary fixed percentage gain. Meanwhile, the Sewer Overflow Action Plan commits to zero ecologically harmful discharges by 2030. This week, there was great news on the Single-Use Plastic Ban in Wales (although we still need to sort out wet wipes).”

REGIONAL NEWS

Mid Wales Shared Prosperity Plan Approved

Following the recent UK Government announcement on the UK Shared Prosperity Fund (UKSPF), the regional investment plan for Mid Wales has received formal approval.  More information is available on the website Ceredigion County Council.

Wildlife Trust Wellbeing Guide

At this time of year spring can seem a long way off, so the Wildlife Trust North Wales (which covers Ceredigion) would like to invite you to join them on a wild winter wellbeing journey. They’ve got lots of ideas for things that you and your friends or family can do together or alone, things that will really help banish the winter blues. The handbook ‘Wild Winter Wellbeing - ways to connect with nature’ includes ideas and tips to help you stay happy and well during the colder months. They'll also send you inspiration and links to resources to help you connect with nature at home and away, both indoors and out.  Register with them to enter the raffle and perhaps win a free copy.  Join a Wild Winter Wellbeing journey | North Wales Wildlife Trust  and there’s a half-price offer on membership open throughout January, too. Membership | North Wales Wildlife Trust

LOCAL NEWS

National Trust appointment

As of this January, Claire Hannington joins the National Trust as Area Ranger for Ceredigion.  Claire had previously been an NT Area Ranger on Gower for the past 25 years and is starting a new challenge and chapter in her career!  We welcome her to Ceredigion Local Nature Partnership!

Tir Canol Partnership Meeting 10am – 3pm 19^th January 2023 at Centre for Alternative Technology (CAT) details from sian.stacey@tircanol.wales

WWBIC: An introduction to your Local Environmental Record Centre

In this online webinar, we will introduce you to your Local Environmental Record Centre, who we are and what we do, and discuss how we can work together to create a well recorded Wales. West Wales Biodiversity Information Centre (WWBIC) manage a species database for Carmarthenshire, Pembrokeshire, and Ceredigion. They rely on the recording community, most of whom are volunteers, to share their records with them so they can build up a database of species information. This species database provides essential evidence to help put biodiversity at the heart of decision making.  Ceredigion Local Nature Partnership invites you to this Biological Recording Training which will help you make the most of WWBIC resources, and help you be a better wildlife recorder. For details of what the webinar will cover, please see attached invitation.  The training is FREE, should last around an hour and will be delivered through Microsoft Teams on Tuesday 17^th of January at 7pm.You can book your place through Eventbrite here

Consultation on Local Well-being Plan

The Ceredigion Public Services Board (PSB) is currently seeking views from the public on the draft Local Well-being Plan for 2023-2028.  The draft Plan outlines the things that Ceredigion PSB will work together on over the next five years. The Plan has been based on the Assessment of Local Well-being 2021-2022 which looked at the state of economic, social, environmental and cultural well-being across Ceredigion.  Through this consultation, Ceredigion PSB are asking for feedback on how the biggest difference can be made to the well-being of you, your neighbours and Ceredigion as a whole. This will provide a better understanding of how to enhance the economic, social, environmental and cultural well-being of the area: from growing new businesses to protecting the environment, and from tackling poverty and loneliness to building a sense of community and pride across the county. It will set the foundations for collaborative working in the future, collectively overcoming the challenges and taking the opportunities which matter most to each of us.  The draft Local Well-being Plan and further details on how you can have your say are on the Consultation page. 

Residents can respond online or download a response form and return by email or post to the address at the end of the form. Paper copies of the Local Well-being Plan and response forms are also available at all Ceredigion libraries, including the mobile library vans.  Get in touch if you require further information, or access to alternative formats by calling 01545 570881 or emailing clic@ceredigion.gov.uk. The consultation is open until 31 January 2023.

Environmental Incident Reporting

This winter has seen Ceredigion residents left without mains water due to burst mains.  Also, we hear of widespread concerns about the quality of water in our rivers and watercourses and the risk of pollution from various sources.  Here are some useful links for reporting environmental incidents.

Report an Issue | Dŵr Cymru Welsh Water (dwrcymru.com)

Natural Resources Wales / Report an incident

Tyfu Ceredigion

Tyfu Ceredigion is a new network of community food growers including allotments and community gardens. At our successful launch event on Wednesday 30th November in Penparcau Hub, 16 people, representing a wealth of community growing groups, met to discuss plans for a 3-month project, including a series of site visits and training sessions.  The first session will be at Borth Community Hub, 10am-2pm Wednesday 11th January. It will cover therapeutic gardening and a tour of Borth Community Garden, followed by a discussion about site security.  The session is free to join and there will be tea/coffee and cake on arrival and a lunch of soup and roll. Please share this invitation widely among your networks. We welcome people from the local community and further afield. We can help with arranging lift shares and there is funding towards the cost of travel expenses.  To book please go to Tyfu Ceredigion 2023 - Borth Tickets, Wed 11 Jan 2023 at 09:30 | Eventbrite

Tyfu Ceredigion is an initiative by the Ceredigion Local Nature Partnership. This project is led by Ecodyfi and funded by a Small-Scale LEADER Grant through Cynnal y Cardi.

Well folks, that's it for this edition. I hope you enjoyed reading and found something inspiring or empowering here. Many thanks to Gill Clark for helping with the layout and Welsh translation. Remember to keep your news coming in and let us know if there is anything you would like to see in these newsletters. I hope to see you at an event (online or in person) soon. Let's all pull together to make 2023 the best year yet for wildlife in Ceredigion!

With all good wishes

Rachel

Rachel Auckland BA (hons) MA                         

(hi / she)   

Cydlynnydd / Coordinator

Partneriaeth Natur Lleol Ceredigion / Ceredigion Local Nature Partnership

Cyngor Sir Ceredigion County Council

Neuadd Cyngor Ceredigion

Penmorfa

Aberaeron

SA46 0PA

Rhif ffôn / Phone number 01545 572282

Rhif ffôn symudol / Mobile Number 07971 951609

Cyfeiriad e-bost / E-mail address

rachel.auckland@ceredigion.gov.uk / biodiversity@ceredigion.gov.uk

www.ceredigion.gov.uk

Fy oriau gwaith arferol yw 10yb-4.30yh ddydd Llun i ddydd Iau /

My usual hours of work are 10am-4.30pm Monday to Thursday

Byddem wrth ein boddau o glywed gennych yn Gymraeg neu’n Saesneg. Ymatebwn bob amser yn eich dewis iaith a chewch yr un gwasanaeth gennym ni waeth a ydych yn cysylltu yn Gymraeg neu’n Saesneg.
We’d love to hear from you in Welsh or English. We’ll always respond to you in your preferred language and you’ll get the same service from us whether you contact us in Welsh or English.